Tính đến ngày 20 tháng 4 năm 2020, hơn 200 quốc gia đã chiến đấu chống lại sự bùng phát của dịch COVID-19, hầu hết các quốc gia đã đóng cửa trường học trên toàn quốc (Nguồn: WHO). Theo ước tính của UNESCO, dịch bệnh đã ảnh hưởng nặng nề đến hơn một tỷ sinh viên, tức hơn 90% sinh viên trên thế giới. Đối mặt với sự cố chưa từng có này, chính phủ, trường học, giáo viên và sinh viên đã tìm mọi cách khắc phục và không ngừng học tập. Trong thời gian còn nhiều bất ổn này,  hình thức học thay thế được sử dụng rộng rãi nhất là học trực tuyến. 

Tổng quan về học trực tuyến

Theo Petersons – một nhà xuất bản nổi tiếng của Hoa Kỳ, học từ xa xuất hiện từ thế kỷ 19, phát triển theo thời gian từ việc gửi các văn bản được gửi tốc ký trên bưu thiếp cho sinh viên, nghe đài cho đến học trên TV và Internet. 

Quá trình phát triển không ngừng của công nghệ đã thay đổi hoàn toàn ngành giáo dục với tốc độ không thể ngăn cản. Giáo dục trực tuyến toàn cầu tăng trưởng với tỷ lệ tăng trưởng kép hàng năm là 9,2%, tăng từ 187,9 tỷ đô la Mỹ năm 2019 lên 319,2 tỷ đô la Mỹ năm 2025 (Nguồn: retarchandmarkets.com). 

Theo Ken Research, học trực tuyến ở Việt Nam cũng có tiềm năng tăng trưởng to lớn. Ước tính đến năm 2023, học trực tuyến tại Việt Nam có tốc độ tăng trưởng kép hàng năm là 20,2%, với quy mô 3 tỷ USD (so với tỷ lệ tăng trưởng kép hàng năm của Philippines là 21,7%, quy mô thị trường 2,7 tỷ USD, của Malaysia là 16,1%, quy mô thị trường 2 tỷ USD).

Bên cạnh đó, nằm trong hệ sinh thái khởi nghiệp đang phát triển trong nước, Ed-tech (việc áp dụng công nghệ trong giáo dục) cũng nhận được sự quan tâm và chú ý lớn của các nhà đầu tư trong và ngoài nước, chỉ sau Fintech và eCommerce.

Đến tháng 9 năm 2019, thống kê từ tracxn.com chỉ ra 109 công ty khởi nghiệp Ed-tech trên thị trường với các nội dung cung cấp khác nhau – từ các khóa học ngoại ngữ, luyện thi đến kỹ năng sống và kỹ thuật, nhắm vào các phân khúc B2C và B2B khác nhau.

                                 Hình 3. Edtech Vietnam 2009 (Nguồn: nguyentrihien.com)

Kể từ khi có trường hợp đầu tiên nhiễm vi rút corona ở Việt Nam vào cuối tháng 1 năm 2020, Chính phủ đã đưa ra quyết định rất dứt khoát về việc tạm thời đóng cửa các cơ sở giáo dục. Lúc này, học trực tuyến trở thành giải pháp ứng phó kịp thời được các trường đại học triển khai thay thế cho giảng dạy trực tiếp. Đối với nhiều sinh viên, đây là lần đầu tiên họ tiếp xúc với hình thức đào tạo từ xa này. 

Theo Khảo sát online BEAN được thực hiện vào tháng 4 năm 2020, 56,4% trong số 218 sinh viên chỉ thử học trực tuyến do ảnh hưởng của đại dịch này. Tỷ lệ này đặc biệt cao ở học sinh trung học phổ thông với 58,8%, so với học sinh đang theo học chương trình đại học & dạy nghề (58,4%) và sau đại học (39,1%).

Cuộc khảo sát cũng chỉ ra rằng khoảng một phần ba số người tham gia nghiên cứu đã được tiếp cận với học trực tuyến trước dịch COVID-19. Trong số đó, 76,5% sinh viên đã tiếp cận với các bài học được ghi hình từ trước và 62,4% sinh viên được học tập, trao đổi trực tiếp với giảng viên qua phòng học trực tuyến. Đa số họ tham gia các khóa học trực tuyến về ngoại ngữ (67,1%), tin học (45,9%) và kỹ năng mềm (35,3%)…

Xem thêm: 

• Đại học trực tuyến mang lại nhiều lợi thế dành cho người đi làm bận rộn
• Những lưu ý khi chọn học đại học trực tuyến tại Việt Nam

Học trực tuyến có gặp khó khăn gì không?

Là một hình thức học khá mới, việc dạy và học trực tuyến ban đầu có thể khó khăn đối với giảng viên và sinh viên khi mới làm quen. Các vấn đề kỹ thuật khác như quá tải hệ thống, sự chênh lệch giữa số lượng phòng học trực tuyến và số lượng học viên đăng ký, tín hiệu đường truyền không ổn định, lỗi máy chủ, … cũng ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình dạy và học. 

Việc cách ly xã hội khiến giảng viên buộc phải dạy online tại nhà; trong số đó, nhiều giảng viên phải đối mặt với việc thiếu các phương tiện và công cụ giảng dạy như webcam chất lượng cao, micrô và bảng kỹ thuật số. Đồng thời, một số sinh viên cũng gặp khó khăn khi mạng internet kém, không có tín hiệu, khiến việc học tập gặp nhiều khó khăn. 

Theo kết quả thu được từ cuộc khảo sát BEAN, “Internet ổn định và tốc độ cao” là yếu tố được mong muốn được cải thiện nhất với 71,1%. Ba yếu tố được mong muốn cải thiện tiếp theo là “Môi trường học tập thoải mái và yên tĩnh” (54,9%), “Sự hướng dẫn của giáo viên” (53,8%) và “Phần mềm học tập dễ sử dụng” (51,4%).

Cuộc khảo sát tương tự cũng đưa ra kết quả rằng Zoom, Microsoft Team và Google Meet là ba nền tảng phát trực tuyến chính mà các trường học đang sử dụng. Tuy nhiên, do các vấn đề về bảo mật và quyền riêng tư gần đây nên Zoom đang phải đối mặt với thách thức lớn là mất thị phần tại Việt Nam. Cục An toàn Thông tin và Bộ Giáo dục đã đưa ra cảnh báo đối với việc sử dụng Zoom. Từ đó đem lại cơ hội về thị phần cho các nền tảng học và hệ thống học trực tuyến khác như Microsoft Team và Google Meet, Viettel và VNPT. 

VNPT E-Learning đã chứng kiến ​​mức tăng kỷ lục về người dùng gấp 4 lần, đạt 5 triệu, với đỉnh điểm là 100.000 người truy cập mỗi giờ. Tương tự, chương trình học của Viettel Study được giới thiệu tại gần 26.000 trường học trên cả nước, với cơ sở dữ liệu 29.000 bài học, đã thu được 41 triệu lượt truy cập trong một tháng. Đáng chú ý, các nhà cung cấp dịch vụ học trực tuyến này đều tạo điều kiện cho mọi người vào học miễn phí trong thời gian bùng phát dịch COVID-19. 

Bất chấp khó khăn vì không có Internet hoặc sóng yếu, các sinh viên vùng sâu, vùng xa vẫn quyết tâm dựng lều trên đỉnh đồi cách xa nhà hàng cây số để bắt được Internet và tham gia học tập đầy đủ. 

Tuy nhiên, khi được yêu cầu so sánh hiệu quả của việc học trực tuyến và tham gia học trực tiếp ở trường, học trực tiếp đã giành được tỷ lệ bình chọn cao hơn. 67,6% sinh viên bỏ phiếu cho các lớp học trực tiếp hiệu quả hơn, 46,2% sinh viên mong muốn học trực tiếp tại trường sau khi COVID-19 được kiểm soát, và 35,3% thích kết hợp việc học trực tuyến và học trực tiếp tại trường. Chỉ có 4,6% thích học trực tuyến hơn.

Nguyên nhân chính của kết quả này là do kết nối Internet không ổn định và không nhanh. Mặc dù yếu tố này được bình chọn là quan trọng nhất để học trực tuyến hiệu quả với tỷ lệ 4,6/5, nhưng 71,1% sinh viên được khảo sát cho rằng cần cải thiện yếu tố này để việc học trực tuyến hiệu quả hơn.

Đối với học sinh trung học và học sinh tiểu học, học trực tuyến vẫn là thách thức lớn bởi không phải tất cả học sinh đều có thể hiểu bài một cách thấu đáo và tỷ lệ chuyên cần giảm từ 60-80% tùy thuộc vào lớp học. Đối với học sinh tiểu học, việc tự học rất khó vì không phải lúc nào cha mẹ cũng có mặt để học cùng con. Học sinh lớp 12 có tỷ lệ tham gia học cao nhất vì các em chuẩn bị thi tốt nghiệp xét tuyển Đại học.

Tương lai của học trực tuyến tại Việt Nam

COVID-19 đã tạo ra một cú hích bất ngờ cho việc học trực tuyến, đặc biệt là trong quá trình chuyển đổi số của ngành giáo dục Việt Nam. Các trường học và Bộ GD&ĐT có thể tận dụng cơ hội này để xem xét, ghi nhận những nỗ lực thích ứng nhanh chóng và cải thiện những điểm yếu đã bộc lộ trong giáo dục. Phụ huynh và học sinh cũng được làm quen và trải nghiệm cả ưu và nhược điểm của e-Learning. 

Do trong 21 ngày liên tục tính đến ngày 7/5/2020, Việt Nam không ghi nhận trường hợp nhiễm COVID-19 mới nào, nhiều hoạt động được nới lỏng và học sinh được đi học trở lại. Câu hỏi vẫn cần được giải đáp lúc này là “Liệu sau khi dịch COVID-19 được kiểm soát, học trực tuyến có thể tiếp tục được phát triển, trở thành phương thức học tập chính hay không?”

Để được trải nghiệm học đại học trực tuyến miễn phí, vui lòng để lại thông tin tại đây hoặc liên hệ qua Hotline: 0914.709.118.